Eruditos bizantinos no Renacemento

Numerosos eruditos consideran que a migración de sabios bizantinos tras o saqueo de Constantinopla polos cruzados (1204) e a caída do Imperio bizantino ante os otománs (1453), é unha das claves do rexurdimento dos estudos gregos e romanos que conduciron ao nacemento do humanismo renacentista^[4] e a ciencia. Estes emigrados eran gramáticos, humanistas, poetas, escritores, impresores, conferenciantes, músicos, astrónomos, arquitectos, académicos, artistas, escribentes, filósofos, científicos, políticos e teólogos, que achegaron a Europa occidental o remanente de coñecemento de cultura grega clásica que acumularan e preservaran relativamente ben, e que en Occidente case non lograra sobrevivir aos anos escuros^[5].

O seu principal papel no humanismo renacentista foi ensinarlles grego aos seus homólogos occidentais tanto nas universidades como en privado, así como difundir os textos antigos. Os seus precursores foron Barlaam de Calabria (Bernardo Massari) e Leoncio Pilato, ambos os dous provenientes da Calabria culturalmente bizantina do sur de Italia. O impacto destes dous eruditos nos primeiros humanistas do Renacemento é indiscutíbel^[6].

O Colexio Pontificio Grego foi unha fundación de Gregorio XIII, que estableceu unha universidade en Roma para recibir aos mozos gregos de todos os países onde se usase o rito grego, e por conseguinte para os refuxiados gregos en Italia así como para os rutenos e os melquitas de Exipto e Siria. Estes mozos debían estudar teoloxía a fin de difundir posteriormente coñecementos tanto sagrados como profanos entre os seus compatriotas, e facilitar a reunificación coas igrexas cismáticas. Dunha soa vez comezouse a construción do colexio e da igrexa de san Atanasio, unidos por unha ponte sobre a Via dei Greci. Os primeiros estudantes chegaron ese mesmo ano (1577) e ata que se ultimou a construción do colexio hospedáronse noutra parte^[7].

Ademais dos italianos meridionais, que habitaban territorios da península e de Sicilia antes bizantinos e aínda moi vinculados coa cultura de Bizancio -en moitas zonas mesmo seguían falando grego-, cara a 1500 había unha comunidade duns 5.000 falantes de grego en Venecia. Os venecianos tamén gobernaban Creta, Dalmacia, e illas e cidades portuarias dispersas polos territorios do antigo imperio, cuxa poboación aumentara cos refuxiados doutras provincias bizantinas, que preferían un goberno veneciano antes que un otomán. Creta era especialmente notábel pola súa escola de iconografía, que despois de 1453 se converteu na máis importante do mundo grego^[8].

1. ↑ Beckett, William à. A universal biography: including scriptual, classical and mythological memoirs, together with accounts of many eminent living characters, Volume 1. Mayhew, Isaac and Co. OCLC 15617538. CHALCONDYLES (DEMETRIUS), a learned modern Greek, and a native of Athens, came over into Italy about 1447, and after a short abode at Rome 
2. ↑ A view from the Palatine: the Iuvenilia of Théodore de Bèze. Arizona Center for Medieval and Renaissance Studies. ISBN 9780866982795. Demetrius Chalcondyles (1423-1511), a Greek refugee who taught Greek at Perugia, Padua, Florence, and Milan. Around 1493 he produced a Greek textbook for beginners. 
3. ↑ Rabil, Albert. Knowledge, goodness, and power: the debate over nobility among quattrocento Italian humanists. Medieval & Renaissance Texts & Studies. ISBN 0-86698-100-4. John Argyropoulos (ca. 1415-87) played a prominent role in the revival of Greek philosophy in Italy. He came to Italy permanently in 1457 and held 
4. ↑ "Byzantines in Renaissance Italy". Arquivado dende o orixinal o 11 de febreiro de 2020. Consultado o 22 de xaneiro de 2019. 
5. ↑ Greeks in Italy
6. ↑ The Italian renaissance in its historical background, Denis Hai Cambridge University Press 1976
7. ↑ De Meester, "Lle Collège Pontifical Grec de Rome", Roma, 1910
8. ↑ Maria Constantoudaki-Kitromilides in From Byzantium to O Greco,p.51-2, Atenas 1987, Byzantine Museum of Arts